بنزین به عنوان اصلیترین ماده مورد نیاز برای حرکت یک خودروی بنزینی، اهمیت ویژهای در عمر و کیفیت کارکرد موتور خودرو دارد. در صورت استفاده از بنزینی که استانداردهای مورد نیاز و کیفیت لازم موتور خودرو را نداشته باشد، راندمان موتور خودرو و عمر آن به شدت کاهش مییابند.
وقتی بنزین بیکیفیت وارد سیستم سوخترسانی خودرو میشود پس از ترکیب شدن سوخت با هوا و متراکم شدن توسط پیستون، قبل از رسیدن به شمع، خود به خود جرقه میزند درصورتی که میبایست بصورت خیلی روان و راحت عمل احتراق توسط شمع انجام شود امّا این جرقههای خود به خودی سبب افزایش مصرف سوخت میشود و همینطور دودهها و کربنها درون سیلندر باقی خواهد ماند و این رسوبات بجا مانده از انفجارهای خود به خودی، باعث جرم گرفتن سیلندرها شده که کندی حرکت پیستون و آسیب رساندن به موتور خودرو را موجب میشود.
از این رو ممکن است رانندگانی که به سلامت و عمر موتور خودروی خود اهمیت میدهند، با این سؤال مواجه شوند که استفاده از چه نوع بنزینی و با چه سطح کیفی برای خودرویشان مطلوب است؟ آیا بایستی برای خودروی خود از بنزین سوپر استفاده کنم؟ یا بنزین معمولی برای خودروی من مناسب است؟
بنزین دارای یک درجه کیفی است که اصطلاحاً به آن اکتان گفته میشود. عدد اکتان مشخص میکند که بنزین تا چه حد توانایی تراکم دارد تا خود به خود(بدون جرقه) منفجر شود. از آنجایی که تولید نیرو توسط موتور خودرو استوار بر اصل تراکم و انفجار صورت میگیرد، پس میزان اکتان سوخت نقش مهم و بسزایی در کارکرد موتور خودرو خواهد داشت.
طبق گزارش رسمی شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران، با استفاده از بنزین اکتان بالا، میتوان از نرخهای تراکم بالاتری استفاده کرد، لازم به ذکر است که نرخ تراکم مستقیماً با مقرون به صرفه بودن حرارتی در ارتباط است و هرچه نرخ تراکم بالاتر باشد، موتور مقرون بهصرفهتر عمل خواهد کرد.
در ایران دو نوع بنزین به طور معمولی و سوپر عرضه میشود. بنزین معمولی دارای اکتان ۸۷ و بنزین سوپر دارای اکتان ۹۵ هست.
ماشین من به بنزین سوپر نیاز داره یا بنزین معمولی؟
1-بنزین مناسب برای خودروهای داخلی با موتور تنفس طبیعی:
طبق توصیه تولیدکننده برای انواع پژو 405 و پارس و سمند با موتور XU7 باید از بنزین بدون سرب با عدد اکتان 95 استفاده شود.
طبق توصیه تولیدکننده برای انواع پژو 206 با موتور TU3 و TU5 باید از بنزین بدون سرب با عدد اکتان حداقل 87 یا 95 استفاده شود.
طبق توصیه تولیدکننده برای انواع رنو تندر90 و ساندرو با موتور K4M باید از بنزین بدون سرب با حداقل عدد اکتان 87 یا 95 استفاده شود.
طبق توصیه تولیدکننده برای انواع پراید، تیبا، ساینا و کوییک با موتور M13 و M15 باید از بنزین بدون سرب و یورو 4 استفاده کرد. در مورد عدد اکتان برای این پیشرانهها چیزی عنوان نشده است اما میتوان عدد اکتان 87 را برای آنها در نظر گرفت.
طبق توصیه تولیدکننده برای انواع سمند و دنا با موتور EF7 باید از بنزین بدون سرب با عدد اکتان 95 استفاده شود.
2-بنزین مناسب برای خودروهای داخلی و چینی با پیشرانه جدید یا توربو شارژ:
اکثر خودروهای چینی و داخلی که پیشرانههای بروزتر از سایر خودروها دارند یا از سیستم توربوشارژ استفاده میکنند نیاز به استفاده از بنزین با حداقل عدد اکتان 92 دارند. انواع محصولات چری، جک، امجی، دیگنیتی و فیدلیتی، محصولات خودروسازی فردا، دایون و کلوت و SWM از جمله این خودروها هستند.
نکته: هزینه نسبتاً زیاد استفاده از بنزین سوپر شاید برای مالک مقرون به صرفه نباشد. در این صورت استفاده از ترکیب بنزین معمولی و سوپر، استفاده از اکتان بوستر در صورت سوختگیری با بنزین معمولی و استفاده از شویندههای سیستم سوخترسانی برای خودروهایی که تا کنون گفتیم، توصیه میشود.
برای محصولات توربوشارژ داخلی از جمله دنا پلاس توربو دندهای و دنا پلاس توربو اتوماتیک و سورن توربو توصیه تولیدکننده استفاده از بنزین با عدد اکتان 95 است.
در مورد شاهین با موتور توربوشارژ، بنزین با عدد اکتان 87 قابل قبول است.
3- بنزین مناسب برای خودروهای خارجی تنفس طبیعی:
غالب خودروهای وارداتی از جمله انواع کیا، هیوندای، تویوتا، لکسوس، ب ام و، مرسدس بنز با موتور تنفس طبیعی حداقل عدد اکتان 87 را برای استفاده نیاز دارند. با این حال برای جلوگیری از آسیب رسیدن به موتور این خودروها، سوخت پیشنهادی برای استفاده ترکیب بنزین سوپر و معمولی در هر باک است.
کمپانی کیا و هیوندای، استفاده از انژکتورشوی و پاککننده سیستم سوخت رسانی تولید شده توسط برند خود را تحت عنوان انژکتورشوی +i3000 هیوندای-کیا توصیه میکنند.
4-بنزین مناسب برای خودروهای خارجی توربوشارژ:
طبق توصیه تولیدکننده انواع خودروهای ب ام و توربوشارژ شامل سری 3 با کد F (320i، 328i و 330i)، سری 4 با کد F (420i و 428i)، سری 5 با کد F و G (520i، 528i و 530i) سری 7، ایکس3 و ایکس4 با کد F با استفاده از بنزین با عدد اکتان کمتر از 91 آسیب خواهند دید.
محصولات فولکس واگن شامل تیگوان و پاسات، گلف GTI و بیتل به بنزین با حداقل عدد اکتان 91 نیاز دارند.
انواع خودروهای مرسدس بنز توربو شارژ نیز شامل مدلهای C-class، E-class، CLS-class، S-class با موتورهای 4 سیلندر، 6 سیلندر و 8 سیلندر توربو شارژ حداقل نیاز به بنزین با عدد اکتان 91 دارند.
بنزین پیشنهادی برای انواع خودروهای توربوشارژ لکسوس، شامل NX200T و RX200T بنزینی میباشد که حداقل عدد اکتان آن 91 باشد.
خودروهای هیبریدی کمپانی تویوتا-لکسوس مانند NX300h، کمری هیبرید و پریوس نیاز به بنزین با حداقل عدد اکتان 87 دارند.
5-بنزین مناسب برای خودروهای خارجی توربوشارژ با راندمان بالا:
برای اکثر خودروهای توربوشارژ با راندمان بالا از قبیل آلفارومئو جولیتا و 4C، مرسدس بنز CLA45 و GLA45، انواع لوتوس، ب ام و I8 و ولوو XC90، بنزین پیشنهادی باید حداقل عدد اکتان 94 یا 95 را دارا باشد.
مثلا مرسدس بنز برای CLA45 و GLA45 اعلام کرده که افزایش عدد اکتان تا 98، به راندمان بهتر پیشرانه کمک میکند. از این رو میتوان به قاطعیت گفت استفاده از بنزین سوپر در کنار اکتان بوستر، از توصیههای حیاتی در استفاده از این خودروها میباشد.
جمع بندی:
دانستن عدد اکتان مناسب و استفادهی آن در هنگام سوختگیری امری مهم است که سبب استفادهی بهینه از موتور و افزایش عمر مفید آن میشود که توجه به این نکته در مورد خودروهای با اکتان بالا ضرورت بیشتری مییابد، زیرا اگر به خودرویی که به بنزین معمولی احتیاج دارد، بنزین سوپر زده شود فقط از توان خودرو کاسته میشود ولی اگر به خودرویی که به بنزین سوپر احتیاج دارد، بنزین معمولی زده شود، هر بار قبل از رسیدن پیستون به بالاترین نقطه در سیلندر، بنزین اشتعال پیدا کرده و پیستونی را که هنوز حرکت سر بالایی خود را کامل نکرده به پایین میراند. نتیجهی آن، فشار به مجموعهی پیستون، شاتون، میللنگ و سوپاپهاست و معمولاً با صدای خشنی همراه است و عدم توجه به این مورد در دراز مدت سبب آسیب به موتور و کاهش عمر مفید آن میشود.